Aquarius - kobieta kontra biurokracja

Aquarius - kobieta kontra biurokracja

Aquarius - kobieta kontra biurokracja
Aquarius - kobieta kontra biurokracja Źródło: Aurora Films
30 czerwca na ekrany polskich kin wchodzi najnowsze dzieło brazylijskiego reżysera Klebera Mendonça Filho, które ubiegłego roku stało się przebojem wśród publiczności wielu festiwali filmowych (m.in. nominowane do Złotej Palmy).

"Aquarius” (2016) jest drugim pełnometrażowym filmem fabularnym twórcy. Początek jego kariery wyznaczają „Sąsiedzkie dźwięki” (2012) opowiadające o mieszkańcach jednego z osiedli portowego miasta Recife, których względnie spokojne życie zostaje zakłócone przez pojawiającą się znikąd agencję ochrony niosącą obietnicę porządku i stabilności. Cena jaką musi zapłacić społeczność za iluzoryczne poczucie bezpieczeństwa okazuje się jednak zbyt wysoka, a wybawca okazuje się ostatecznie dążącym do całkowitej kontroli tyranem.

Pod wieloma względami „Aquarius” stanowi uzupełnienie „Sąsiedzkich dźwięków”. Akcja późniejszego filmu Filho również toczy się w słonecznym, ale skrywającym mroczne sekrety Recife, któremu główna bohaterka (Sonia Braga, aktorka znana chociażby z kultowej roli Leni Lamaison w „Pocałunku kobiety pająka” (1985)) przyrzeka dozgonną wierność i lojalność. W obu tych dziełach miasto staje się równouprawnionym bohaterem, żywym organizmem wchodzącym w skomplikowaną relację z zamieszkującymi go ludźmi, którego działanie zostaje zaburzone przez wnikające do jego wnętrza obce ciało (wspominaną powyżej agencję ochrony, a w przypadku „Aquariusa” bezwzględną firmę deweloperską). Celem obu filmów Filho jest wiwisekcja sposobu funkcjonowania tego ulegającego drastycznym przemianom systemu i ukazanie ogromnego wpływu jaki ma on na działające w jego obrębie jednostki.

Jeśli mieszkańcy są krwią pulsującą w żyłach miasta, to żywiołowa i bezkompromisowa Clara grana przez Sonię Bragę jest sercem „Aquariusa”, które sprawia, że film tętni udzielającym się widowni życiem. Jako jedna z nielicznych postaci rozumie ona, że człowiek jest nierozłączną częścią otaczającego go świata i stara się walczyć o przywrócenie w nim równowagi. Do jej zachwiania doprowadza rządzona etyką pieniądza firma deweloperska, która pragnie przekształcić posiadający bogatą historię budynek zamieszkiwany przez Clarę na wyzbyty ducha luksusowy apartamentowiec. „Aquarius” jest zapisem batalii toczonej przez główną bohaterkę, od której odwracają się nawet jej własne dzieci traktujące ją jak budzącą litość staruszkę cierpiącą na demencję. W rzeczywistości, w przeciwieństwie do nich cechuje ją trzeźwość umysłu i gotowość do działania, co sprawia, że zaprzecza ona wszelkim stereotypom związanym z portretowaniem w kinie osób starszych.

„Aquarius” jest bezpośrednim nawiązaniem do twórczości Stanleya Kubricka, który jest w nim przywoływany m.in. poprzez wiszący na ścianie mieszkania bohaterki plakat „Barry'ego Lyndona” czy kojarzone ze stylem reżysera chwyty formalne (np. niespodziewane zbliżenia na detal). Tak jak większość, jeśli nie wszystkie filmy amerykańskiego twórcy, dzieło Filho prezentuje życie rozsadzające od środka skorupę skostniałych form i obezwładniającego człowieka aparatu władzy. Jednakże, w przeciwieństwie do w znacznej mierze pesymistycznych w swoim wydźwięku filmów Kubricka, „Aquarius” daje widzowi nadzieję; jest chłodną bryzą po fali nieludzkich upałów.

Autor: Kevin Plisner